علی رغم محدودیت آب برای کشاورزی در ایران، آبیاری اغلب با روش های سطحی صورت می گیرد که در این روش ها راندمان آب نسبتا پایین است و حداکثر به 60% می رسد. آبیاری بارانی روش مناسبی برای افزایش راندمان آب آبیاری است. هدف از این مطالعه، بررسی رفتار پذیرش آبیاری بارانی در میان کشاورزان آموزش دیده برای پذیرش آبیاری بارانی در استان اردبیل بوده است. بدین منظور، کشاورزان مورد مطالعه به سه گروه تقسیم شدند و رابطه برخی متغیرها با رفتار پذیرش آبیاری بارانی مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به روش پیمایشی انجام شد. جامعه مورد بررسی کشاورزان 21 روستای 9 شهرستان تحت یکی از شرایط زیر بوده اند: تقاضای سیستم از سازمان کشاورزی کرده بودند اما پس از طی مراحل قانونی از خرید سیستم و نصب آن در مزرعه خودداری نمودند (نپذیرندگان)، سیستم را خریداری و در مزرعه خود نصب کرده اما پس از مدتی آن را از مزرعه خارج کرده اند (رد کنندگان بعد از پذیرش)، سیستم را در مزرعه خود نصب کرده و در زمان انجام تحقیق در حال استفاده از آن بوده اند (پذیرندگان). نمونه مورد مطالعه آن 160 نفر از کشاورزان بودند که با استفاده از پرسشنامه مورد مصاحبه قرار گرفته اند. در تحلیل داده ها از آماره های c2, F و K.W. استفاده شده. نتایج نشان می دهد که گروه های مورد مطالعه دسترسی یکسانی به مراکز خدمات و تحقیقات کشاورزی داشته اند. تاثیرسواد، سابقه، میزان اراضی، تعداد قطعات اراضی و پراکندگی آنها، آگاهی نسبت به روش های آبیاری بر رفتار پذیرش معنی داربوده است. درعین حال، اکثر پاسخگویان از نگرش مطلوبی نسبت به مصرف بهینه آب در کشاورزی برخوردار بوده و از این نظر تفاوت میان گروه ها معنی دار نبود. پذیرندگان دسترسی بیشتری به نشریات و کتب مربوط به آبیاری داشته اند.

رشد و نمو محصولات کشاورزی در شرایط شور یکی از چالش های موجود در مناطق خشک و نیمه خشک است. آبیاری برای تولید اقتصادی محصولات کشاورزی ضروری است و انجام آن به همراه تبخیر زیاد در طول فصل تابستان اغلب شور شدن خاک را به همراه خواهد داشت. با توجه به وجود خشکسالی و افزایش سطح اراضی شور در نواحی خشک و نیمه خشک، افزایش کارآیی مصرف آب در این نواحی ضروری به نظر می رسد. مطالعه حاضر با هدف افزایش کارآیی مصرف آب نیمه شور و شور بر روی محصولات ذرت و پنبه در کاشمر و ورامین اجرا شده است. این مطالعه در سال 1381 در ورامین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تیمار روش آبیاری شامل آبیاری تمام جویچه ها یا روش مرسوم (CFI) و آبیاری ثابت یکی از جویچه های مجاور (FFI) یا یک درمیان جویچه ها در سه تکرار بر روی ذرت و در سال 1382 در کاشمر در قالب طرح استریپ پلات با دو روش آبیاری تمام جویچه ها و آبیاری یک در میان جویچه ها بر روی پنبه در سه تکرار اجرا شد. تجزیه و تحلیل نتایج طرح بر روی ذرت علوفه ای در ورامین نشان داد که عملکرد ساقه، برگ، بلال و کل علوفه تر ما بین دو تیمار آبیاری اختلاف قابل ملاحظه ای ندارند. عملکرد علوفه خشک ذرت از 3/8 تن در هکتار در آبیاری نشتی رایج (جویچه ای) به 2/7 تن در هکتار در آبیاری یک در میان کاهش یافت و کارایی مصرف آب از 77/0 کیلوگرم علوفه خشک بر متر مکعب آب، در روش آبیاری تمام فاروها (CFI) به 37/1 کیلوگرم علوفه خشک بر متر مکعب آب، در روش آبیاری یکی از جویچه های مجاور (FFI) افزایش یافته است. بدین ترتیب کارایی مصرف آب با آبیاری یک در میان 78/1 برابر شده است. تجزیه و تحلیل نتایج طرح بر روی پنبه در کاشمر نشان می دهد که میزان وش پنبه در آبیاری تمام جویچه ها 3007 کیلوگرم در هکتار با کارایی 21/0 کیلوگرم وش در هر متر مکعب آب و در آبیاری یک در میان 3577 کیلوگرم وش در هکتار با کارایی 37/0 کیلوگرم وش در هر متر مکعب آب بوده است. بطوری که کارایی مصرف آب در روش آبیاری نشتی یک در میان، 76/1 برابر روش آبیاری نشتی رایج بوده است.

مدیریت آبیاری یکی از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار بر روند گسترش و توزیع ریشه گیاه است که مورد توجه بسیاری از محققین است. هدف از این پژوهش بررسی چگونگی رشد و توزیع ریشه گیاه ذرت در مدیریت های مختلف آبیاری جویچه ای است. این پژوهش به صورت کرت های یک بار خردشده، در قالب بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی کبوترآباد اصفهان انجام شد. عامل اصلی شامل سه سطح رژیم آبیاری (100%) I1، (%80) I2، (%60) I3 و عامل فرعی شامل سه روش آبیاری جویچه ای مرسوم، یک درمیان ثابت و متناوب بود. پارامترهای اندازه گیری شده در ریشه شامل طول، سطح، حجم، وزن تر و خشک بود که در پنج مرحله از رشد گیاه شامل نه برگی، 14 برگی، ظهور گل آذین، شیری شدن و رسیدگی فیزیولوژیک انجام شد. نتایج نشان داد که تأثیر رژیم های مختلف آبیاری و نیز نوع روش آبیاری جویچه ای بر ویژگی های اندازه-گیری شده ریشه از نظر آماری معنی دار بوده است (در سطح پنج درصد). رژیم آبیاری I1 در حضور آبیاری جویچه ای مرسوم و رژیم I3 در روش آبیاری یک درمیان ثابت به ترتیب بیشترین و کمترین تأثیر را بر صفات مختلف رشد ریشه داشتند. در این پژوهش بیشترین تأثیرپذیری صفات مورد نظر در ریشه در عمق 20-0 سانتیمتری مشاهده شد. روند رشد ریشه از نظر مقادیر ویژگی های اندازه گیری شده، از مرحله 9 برگی تا قبل از پرشدن، صعودی و پس از آن ثابت و در انتهای دوره، کاهشی بوده است. به طور کلی با اعمال شرایط کم آبیاری تا 20 درصد در آبیاری جویچه ای مرسوم و یا کاربرد آبیاری متناوب، می توان ضمن صرفه جویی در مصرف آب به یک سامانه توسعه ریشه مناسب برای جذب آب و مواد غذایی موردنیاز گیاه دست یافت.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و محلول پاشی نانوکود نیتروژن بر صفات کمی (ارتفاع، عملکرد زیستی و دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) و کیفی (درصد و عملکرد اسانس) دانه زیره سیاه در سال 1397 آزمایشی به صورت کرت خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه دانشگاه پیام نور میلاجرد استان مرکزی انجام شد. سطوح آبیاری شامل: آبیاری کلیه جویچه ها (شاهد)، آبیاری یک در میان جویچه ها (آبیاری به صورت ثابت فقط جویچه های فرد) و آبیاری یک در میان متناوب جویچه ها (آبیاری به صورت دوره ای یک هفته جویچه های فرد و هفته بعدی جویچه های زوج) به عنوان کرت های اصلی و سطوح محلول پاشی نیتروژن شامل: عدم محلول پاشی کود (شاهد محلول پاشی آب مقطر)، کاربرد 5/1 و 3 لیتر در هکتار نانوکود به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد برهمکنش تیمارها بر تمامی صفات مورد مطالعه در سطح یک درصد معنی دار بود به گونه ای که بالاترین مقادیر صفات کمی (ارتفاع گیاه، عملکرد زیستی و دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) در تیمارهای آبیاری جویچه ای معمولی (بدون تنش کم آبی) با کاربرد 3 لیتر نانوکود نیتروژن حاصل شد درحالی که بالاترین و کمترین درصد و عملکرد اسانس (صفات کیفی) به ترتیب در روش آبیاری جویچه ای یک در میان متناوب با 3 لیتر نانوکود نیتروژن و تیمار آبیاری یک در میان ثابت بدون نانوکود نیتروژن حاصل شد. با توجه به اهمیت اقتصادی صفت عملکرد اسانس در تولید گیاهان دارویی و در شرایط کم آبی و لزوم مصرف بهینه نهاده ها (آب و کود) در راستای کشاورزی پایدار، استفاده از الگوی آبیاری یک در میان تناوبی و محلول پاشی 3 لیتر نانوکود نیتروژن، ضمن صرفه جویی در مصرف آب و تولید بالاترین میزان عملکرد اسانس در زیره سیاه در منطقه مورد مطالعه قابل توصیه است.

در این پژوهش، اثر کم آبیاری با اعمال روش آبیاری جویچه ای یک در میان، که یکی از روشهای نوین مدیریت آبیاری در مزرعه است، در مورد گیاه سورگوم دانه ای (Sorghum durra L) بررسی شد. این پژوهش در چارچوب طرحهای یک بار خرد شده با سه تیمار اصلی دور آبیاری 10، 15 و 20 روز، و سه تیمار فرعی روش آبیاری جویچه ای معمولی، یک در میان ثابت و یک در میان متغیر، در چهار تکرار، در دو منطقه باجگاه و کوشکک استان فارس انجام گرفت. با توجه به هزینه ها در مراحل مختلف کاشت، داشت و برداشت و مدنظر قرار دادن قیمتهای یارانه ای و واقعی آب در دو منطقه، سود به ازای واحد آب آبیاری و نسبت درآمد به هزینه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که مقادیر این عوامل اقتصادی برای روش آبیاری جویچه ای یک در میان ثابت و متغیر با دور 10 روز در هر دو منطقه، تفاوت چندانی با آبیاری جوچیه ای معمولی با دور 10 روز نداشته، و حتی در باجگاه بیشتر نیز می باشد. روابطی نیز بین مقدار آب آبیاری، بازده کاربرد آب، قیمت آب و سود به ازای واحد آب آبیاری با بازده های مختلف انتقال ارائه گردید. همچنین، ضرایب رابطه خطی بین هزینه ها و مقدار آب آبیاری تعیین شد. نتای نشان داد که با افزایش قیمت آب، کشاورز مجبور است بازده کاربرد بیشتری برای آب به کار گیرد تا زیان نبیند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.